Świąd to niezwykle uporczywa dolegliwość, która może mieć różne podłoże. W większości przypadków przyczyna świądu zależy od jego lokalizacji na ciele. Świąd występujący w okolicy stóp może stanowić symptom grzybicy, natomiast dokuczający w obrębie głowy może być objawem nadmiernego wysuszenia skóry lub nawet wszawicy. Świąd skóry to bardzo częsta przyczyna wizyt u dermatologa. Oprócz charakterystycznych chorób skórnych, z którymi to świąd związany jest najczęściej, przyczyną tej dolegliwości mogą być także schorzenia związane z narządami wewnętrznymi. Uporczywe swędzenie skóry może stanowić jeden z pierwszych objawów chorób ogólnoustrojowych. Świąd może pojawić się także w wyniku alergii pokarmowej lub uczulenia na pewne kosmetyki, środki chemiczne, czy zwierzęta.

Klasyfikacja świądu

Uczucie świądu mogą wywoływać pewne czynniki termiczne, mechaniczne, chemiczne oraz elektryczne. Biorąc pod uwagę stopień nasilenia świądu, można go podzielić na intensywny oraz umiarkowany. Granica pomiędzy tymi dwoma stopniami nasilenia może się oczywiście zacierać – wszystko zależy bowiem od indywidualnych odczuć pacjenta. Mając na uwadze przyczyny występowania świądu, wyróżnia się świąd wywołany czynnikami zewnętrznymi, chorobami skóry oraz czynnikami wewnętrznymi, przekazywanymi z narządów innych niż skóra.

Świąd i choroby skóry

Świąd towarzyszy wielu chorobom skórnym. Wyróżnia się następujący podział chorób skórnych z charakterystycznym objawem świądu:

• infekcje bakteryjne oraz grzybicze; choroby  spowodowane działaniem pasożytów zwierzęcych (świerzb, grzybice, wszawica, ukłucia owadów, itp.);
• dermatozy konstytucjonalne;
• choroby alergiczne oraz choroby o podłożu immunologicznym (pokrzywki, liszaj płaski, atopowe zapalenie skóry, wyprysk, itp.);
• uszkodzenia fizykalne skóry (oparzenia słoneczne, wysuszenie skóry, itp.);
• nowotwory;

Świąd będący objawem choroby skórnej, zostaje rozpoznany na podstawie stwierdzenia pierwotnych zmian, które są typowe dla danej dermatozy. Konieczne jest także wykonanie badania podmiotowego oraz przedmiotowego. W niektórych przypadkach wykonuje się także badania dodatkowe. Pokrzywka, wyprysk, czy atopia oraz ich czynniki przyczynowe rozpoznawane są na podstawie specjalistycznych testów alergicznych. W diagnozowaniu świądu niezwykle ważną rolę odgrywa przede wszystkim jego umiejscowienie, które często okazuje się typowe dla danej choroby skórnej.

Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że świąd skóry nie jest chorobą, lecz dolegliwością, objawem jakiejś innej choroby i może mieć wieloprzyczynowe uwarunkowanie. Leczenie świądu powinno rozpocząć się zatem od ustalenia jego przyczyny oraz rodzaju. Po wyleczeniu przyczyny, możliwe jest wyeliminowanie objawu. Leczenie objawowe świądu polega przede wszystkim na podawaniu leków antyhistaminowych, trankwilizerów, a także preparatów stosowanych miejscowo i wykazujących działanie łagodzące. Nieleczony świąd może doprowadzić do pewnych, dość poważnych powikłań. Zalicza się do nich przede wszystkim: zadrapania oraz otwarte rany, które mogą doprowadzić do infekcji i blizn, drażliwość, a także bezsenność.