Liszaj płaski (łac. lichen planus) jest przewlekłą chorobą, atakującą skórę, paznokcie, włosy oraz błony śluzowe, której charakterystycznym objawem są pojawiające się czerwone lub niebiesko-purpurowe wykwity, tworzące często rozległe zmiany. Schorzenie atakuje nagle, a jego objawy mają przewlekły i nawracający charakter. Choroba ta występuje z reguły u osób pomiędzy 30. a 60. rokiem życia. Schorzenie częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Przyczyny tej choroby nie są do końca znane. Do czynników inicjujących zalicza się między innym stres lub przyjmowanie niektórych leków. Do innych, potencjalnych przyczyn liszaja płaskiego zalicza się także choroby wątroby, reakcje immunologiczne, czy cukrzycę.

Charakterystyczne objawy

Do najważniejszych objawów tej choroby zalicza się przede wszystkim płaskie, błyszczące i czerwone lub niebiesko-purpurowe wykwity skórne o średnicy od 1 do 3 milimetrów. Wykwitom tym bardzo często towarzyszy uporczywy świąd. Mogą się one pojawiać na całej skórze, najczęściej jednak wychodzą na dłoniach, nadgarstkach, przedramionach, w jamie ustnej, na pępku, wokół narządów rozrodczych, a także w okolicy krzyżowo-lędźwiowej. W przypadku tej choroby charakterystyczne jest to, że na początku wykwity występują symetrycznie. Na powierzchni wykwitów zauważyć można delikatną siateczkę. W wyniku nawet drobnego urazu może dojść do stanu zapalnego skóry, a konsekwencji do rozwoju choroby.

Zmiany obejmujące paznokcie objawiają się jako podłużne i żółtawe bruzdy. Niekiedy zaobserwować można pewne ubytki w płytce paznokcia, co prowadzi do znacznych uszkodzeń, a niekiedy co całkowitego jej zaniku. Zmiany w obrębie paznokci nie występują u wszystkich pacjentów. Niekiedy jednak mogą stanowić jedyny objaw tej choroby. Liszaj płaski atakujący jamę ustną prowadzi do powstania wykwitów na błonie śluzowej policzków, posiadających białą barwę. W przypadku zmian pojawiających się na owłosionej skórze, konsekwencją choroby może być także łysienie rzekomoplackowate.

Odmiany liszaja płaskiego

Wyróżnić można kilka odmian liszaja płaskiego. Pierwszą z nich jest tak zwana odmiana przerosła, która dotyczy zazwyczaj skóry podudzi. Wykwity osiągają wówczas duże rozmiary i mają tendencję do zlewania się w większe skupiska. Odmiana mieszkowa objawia się niewielkimi grudkami pojawiającymi się w okolicy mieszków włosowych z charakterystycznym hiperkeratotycznym czopem. Odmianie tej bardzo często towarzyszy stan zapalny oraz łysienie bliznowate. Odmiana pęcherzowa liszaja płaskiego dotyczy skóry stóp oraz dłoni. Zmiany mogą pojawiać się ponadto na błonach śluzowych oraz na powierzchni skórnej ciała. Istnieje jeszcze odmiana zanikowa, która charakteryzuje się tym, że naskórek ulega zanikowi bliznowatemu. Mogą pojawić się przebarwienia, a występujące na skórze zmiany mają obrączkowaty kształt.

Leczenie choroby

W związku z tym, że przyczyny choroby pozostają ciągle nieznane, stosowane jest wyłącznie leczenie objawowe, polegające przede wszystkim na łagodzeniu występujących zmian skórnych. Zaleca się leczenie ogólne oraz miejscowe. Leczenie liszaja płaskiego obejmuje przyjmowanie leków przeciwhistaminowych, których działanie zmierza do niwelowania uporczywego swędzenia, a także miejscowe stosowanie sterydów, które łagodzą uczucie pieczenia.

W przypadku ciężkiego przebiegu choroby, objawiającego się głównie rozległymi i poważnymi zmianami skórnymi, zaleca się doustne przyjmowanie sterydów przez okres kilku tygodni. Liszaj płaski atakujący jamę ustną wymaga stosowania leków, zawierających w swoim składzie benzydaminę, bądź lidokainę. W celu lepszej i szybszej regeneracji skóry, można stosować także specjalne mieści zawierające witaminę A.

W leczeniu liszaja płaskiego należy zadbać o odpowiednią pielęgnację skóry, którą trzeba stale nawilżać. Ostatnimi czasy dużą popularnością w leczeniu liszaja płaskiego cieszy się również fototerapia. W przypadku zmian występujących na owłosionej skórze głowy, zaleca się stosowanie specjalnych płukanek, między innymi z siemienia lnianego lub z malwy.